13 Aralık 2011 Salı

Спряжение Глаголов

Rusça’da fiillerin iki türlü çekimi vardır, I.çekim (-e çekimi) ve II.çekim (-и çekimi)dir.
Tabiiki bu kurala uymayan istisna fiiller vardır, onları bir kurala oturtamayız ezberlenmesi gerekir.

1 - Первая спряжение( I. çekim)  -e çekimi
Я   à -у / - ю 
Ты à-ешь 
он она  à -ет 
мы  à -ем
вы  à -ете 
они à -ут / -ют

Fiillerin son çekimi –e çekiminde görüldüğü gibidir.
-и çekimi olup –e çekimi gibi çekilen bazı fiiller de istisna olarak vardır :
брить(tıraş olmak) ve  стелить( bir şeyi yere sermek) bu istisna fiillerdir.
Mastar hali –еть , -ать,  -оть,  -уть ile biten fiiller –e çekimidir.
Mastar hali –еть ile biten fiillerden yalnız 7 tanesi –и çekiminde çekilir. Bunları –и çekimini anlatırken yazacağım.

2- Вторaя  спряжение (II.çekim) – И çekimi
Я   à -у / - ю 
Ты à-ишь 
он она  à -ит 
мы  à -им
вы  à -ите 
они à -aт  /-ят 

Mastar hali -ит  ile bitenler –и çekimindedir.
İstisna: Mastar hali –eть ile biten fiillerden 7 tanesi –ит çekimindendir: видеть,  ненавидеть, обыдеть, зависеть, терпеть, вертеть.
İstisna: Mastar hali –aть ile biten fiillerden dört tanesi bu çekime aittir: гнать, слышать, держать , дышать.

Хотеть :  я хочу                        бежать :  я  бегу
               ты хочешь                                  ты  бежишь
               он - она хочет                            он - она бежит
               мы хотим                                   мы  бежим
               вы хотите                                   вы   бежите
               они хотят                                   они  бегут
–и çekimi olan fiillerde harf değişimi sadece я’da olur.
-e çekimi olan fiillerde ise harf değişimi sonuna kadar devam eder.

6 Aralık 2011 Salı

Fiil Çekimleri (sürekli fiil- süreksiz fiillere örnekler)

           Fiillerin çekimlerini daha iyi anlamak için bazı fiillerin çekimini yapıp yazmaya çalıştım. Ben,sen,onlar çekimlerini yazmam yeterli. o,biz,siz  şahıslarının çekimi zaten kendiliğinden akla gelecektir. Zamanla bu fiillere eklemeler yapacağım. Şimdilik bu kadar :)
      

       1 -        организовывать – organize etmek  (несов ви.)
         организую – организуешь - организют
  
  (сов ви.) организовать à организовываю - организовываешь – организовывают
      2-      печатать  – basmak,bastırmak,yayınlamak (несов ви.)
       печатаю - печатаешь - печатаю 
  
  (сов ви.) напечатать  à напечатают - напечатаешь – напечатают
      3-  приглашать – çağırmak,davet etmek (несов ви.)
    приглашаю - приглашаешь - приглашают 
  
    (сов ви.)пригласить à  приглашу - пригласишь – пригласят
      4-   покупать -  almak, satın almak (несов ви.)
     покупаю -  покупаешь - покупают 
   
    (сов ви.) купить à  куплю - купишь – купят
       5-       получать  -  elde etmek, almak, kavuşmak (несов ви.)
        получаю - получаешь - получают

   (сов ви.)  получить à получу – получишь -  получат
       6-      строить (несов ви.)  inşa etmek, kurmak
        строю -  строишь - строит

  (сов ви.)  построить à  построю -  построишь – построит
       7-       говорить (несов ви.) konuşmak,tartışmak
        говорю  говоришь говорят 

   (сов ви.)   сказать à скажу - скажешь -скажут


4 Aralık 2011 Pazar

FİİLİN TÜRLERİ

          
Fiilerin zamanı bildirmesinden farklı olarak (şimdiki zaman,geçmiş ve gelecek) Rusça’da fiillerin bitmemiş (несовершенный вид) ve bitmiş (совершенный вид) türleri de vardır. Genel olarak her fiilin bu iki türü vardır. Örneğin : стрôить (bitmemiş) -  пострôить (bitmiş)
Bu iki fiil tür bakımından ayrılırlar. Her ikisi de aynı eylemi adlandırırlar, ancak bitmemiş tür fiil стрôить yalnızca eylemi adlandırır, hareketin yapılıyor olduğunu anlatır ama bitmemiş tür fiil пострôить eylemin tamamlandığını ve olabilecek sonuçları ifade eder. Ayrıca; читать – прочитать fiilleri de bir tür çifti oluştururlar.*

*Fiillerde türü ayırabilmek için tür çiftlerini bilmek gerekir, bunu ileride anlatacağım.

Hесовершенный вид fiiller şimdiki,geçmiş ve gelecek olarak çekimlenebilirler fakat  совершенный вид fiiler sadece geçmiş ve gelecek olarak çekimlenebilir, şimdiki zaman çekimi yoktur.
Bitmemiş tür ve bitmiş türü cümlelerle örneklersek daha kolay anlaşılır:
      
      ЧИТАТЬ - несовершенный вид -      
1-   Что ты делал вчера вечером? (Dün akşam ne yaptın?)
Весь вечер я читал книгу. (Tüm akşam kitap okudum.)
Not:Yalnızca eylemin yapıldığını belirtmiştir, ancak eylemin yapılıp bitirildiği ya da bitirilmediği önemli değildir.
      2-      Что ты делаешь? (Ne yapıyorsun?)
Сейчас я читаю книгу. (Şimdi kitap okuyorum.)
      3-      Что ты будешь делать вечером? (Yarın akşam ne yapacaksın?)
Вечером я буду читать книгу. (Akşam kitap okuyacağım.)

      ПРОЧИТАТЬ - совершенный вид
      1-      Ты прочитал книгу? (Kitabı okudun mu?)
Да, я прочитал книгу. (Evet, kitabı okudum.)
Burada kitap tamamen bitirilmiş, okuma işi tamamlanmış.
      2-      Ты написал письма своим друзьям?
Да, я вчера написал письма.
Eylem yapılmış bitirilmiş, eylem bir kez yapılmış.
      3-      Вчера я написал письма своим друзьям и отнёс их на почту.
Когда я написал письма своим друзьям, я отнёс их на почту.
Yapılıp sonuçlanmış bir eylem diğerinden sonra yapılmış, aynı zamanda bu eylem de bir sonuca ulaşmış, bitmiş.

NOT: Uygun türün seçiminde; yalnızca eylemin biçimini düşünmek değil, aynı zamanda konuşmacının karşısındakine ne anlamak istediğinin ve eylemi öğrenmek istemesinin ve eylemi nasıl gördüğünün de  önemli olduğunu unutmamak gerekir. Eğer konuşan için eylemin sonuçlanıp sonuçlanmadığı önemli değilse, yalnızca o eylem önemliyse, bitmiş bir eylemi anlatırken bitmemiş tür bir fiil de kullanmak mümkündür.
    
   Что ты делал вчера?  - Я читал книгу.