18 Haziran 2011 Cumartesi

Kiril Alfabesi - Harflerin seslendirilişi

                    Kiril Alfabesi
   Rus alfabesi olan Kiril Alfabesi'nde 10 tanesi sesli, 23 tanesi sessiz olmak üzere 33 tane harf vardır. Bunlardan   - Ъ (tüvördyznak) tvördy znak- sertleştirme işareti  olarak,  - Ь (mehkiyznak) myhkiy znak ise yumuşatma işareti olarak kullanılır.
   Peki bu sertleştirme ve yumuşatma işaretleri ne işe yararlar ?
  Bunu ileride anlatacağım. Şimdilik alfabenin ezberlenmesi yeterli olacaktır. Alfabeyi anlamadan, seslerini ve yazılışlarını tam olarak bilmeden, Ъ ve Ь açıklamasını vermek, kafaları karıştırabilir.
                    Sesli harfler :
       А а     Е е     Ё ё     И и    Й й     О о    У у    Э э    Ю ю    Я я

        Sesli harflerden 4 tanesi, Е е ,  Ё ё  , Ю ю , Я я  iki seslidir. 
  Peki hangi sesi nerede kullanacağımızı nereden anlayacaksınız. Bu vurgunun hangi harfe geldiğine göre değişir. Bunun açıklaması belli bir kuralla verilemez. Tamamen ezbere dayalıdır. Kelime bilgisi arttıkça, anlaşılır olacaktır.  
  
        Rus alfabesinde her kelimenin cinsi vardır. Bunlar;  
                dişi cins - женский род (jenski rod) - , 
                erkek cins -мужской род (muskoy rod)- 
                ve orta cins - средний род (siredni rod) dir.
         Kelimelerin cinslerini anlamak, biraz kafa karıştırıcı gibi gelebilir. Fakat aslında bunun kolay bir yolu vardır. Biraz ezberle her şey anlaşılır olacaktır.  Rusçada kelimenin cinsi -bazı durumlarda- kelimenin anlamına göre değişir, bazı durumda ise kelimenin son harfine bakmak yeterli olacaktır.
   -  Kelime  а (a) veya   я(ya) harfi bitiyorsa dişi cinstir.
   -  о (o) veya  е (e) ile bitiyorsa orta cinstir.
   -  Bütün sessiz harflerle biten diğer kelimeler ise erkek cinstir.
          он (on)  erkek olan kelimelere denir.
          она (ana) dişi olan kelimelere denir.
          оно(ano)  orta  olan kelimelere denir.  
    Üçününde anlamı ' o 'dur. İngilizcede ki he-she-it gibi düşünebilir.

    Kelimelerin cinslerinin anlaşılması bakımından, dilbilgisi kurallarına giriş yapmadan önce, birkaç kelime öğrenmek çok yararlı olacaktır. Böylece hem kelime bilgisi oluşmaya başlar hem de cinsler anlaşılır. Cinsleri tam olarak ezberlemeden Rusça konuşmak-yazmak mümkün değildir. Rusça'da bütün dilbilgisi kuralları cinslerin üzerine kurulmuştur.



    Это  что?    (Eta şto?) Bu nedir?
    Что  это?  (Şto eta?) Nedir bu? 
  • Rusça’da kelime başa da sona da gelebilir.  Yani kelimenin başa, sona veya ortaya gelmesi, cümlenin anlamını değiştirmez. Bu kişinin kendi kullanımına bağlıdır.
  • Neye vurgu yapmak istediğimize göre değiştirebiliriz. Aslında bu Türkçe’de de vardır. Vurgulamak istediğimiz kelimeyi yükleme yakın yazarak vurgularız.

    ж.р.(dişil cins)               
    сумкa (sumka) çanta            
    стена (stena) duvar             
    доска (daska) tahta-levha        
    парта  (narta) sıra            
    ручка (ruçka) tükenmez kalem        
    упражнения(uprajneniya) egzersiz    
    книга  (kniga) kitap               
    вешалка (veşalka)askı             
    лампа (lampa) lamba               
    стиркa (stirka) silgi                
    тётя  (tötya) hala-teyze              
    газета(gazeta) gazete            

    м.р.(eril cins)               
    стол (stol) masa               
    стул(stul) sandalye             
    карандаш (karandaş) kurşun kalem       
    учебник (uçebnik) ders kitabı     
    шкаф (şkaf) dolap           
    потолок(patalok) tavan          
    студент (student) üni.öğrencisi     
    ученик  (uçenik) ilkokul-lise öğrencisi  
    автобус  (abtobus) otobüs          
    учебник  (uçebnik) defter         
    журнал (jurnal) dergi             
    стакан (stakan)bardak         


    ср.р.(nötr cins)
    молоко (malako) süt
    окно (akno) pencere
    море  (more) deniz
    кольцо(kaltso) yüzük 
    дерево  (derevo) ağaç
    вино  (vino) şarap
    пиво  (pivo) bira  
    coлнце (soltse)güneş   
    метро (mitro) metro
    щоссе  (şosse) anayol 
    кофе  (kofe) kafe 
    письмо(nismo) mektup

    Daha öncede belirttiğim gibi, Rusça’da her kelimenin(nesnenin)( canlı veya cansız) cinsi bulunmaktadır. Bu durum soru sorma şeklimizi de etkilemektedir. Örneğin; Что  это?  (Şto eta?)  Bu nedir?  diye soracağımız  nesnenin, aslında ne olduğunu biliyorsak dolayısıyla cinsini  biliyorsak,    Что  это?  sorumuzdaki  это  kelimesinin çekimini de , o nesnenin cinsine göre yapmamız gerekir. Bu için de  это kelimesinin dişi-erkek-orta ve çoğul çekimini bilmemiz gerekir.

NOT : Rusça’da çoğul durumda, kelimelerin cinsi önemli değildir.  Birden çok nesne veya kişi varsa, çoğul çekimi yapılır. Çoğul çekiminin nasıl yapıldığını ileride göreceksiniz.

Что  это?  Bu nedir?
1.       Это  шарф.  Bu şal.
2.       Это  лампа .  Bu lamba.

Burada sorduğumuz nesneyi tanımlayamıyoruz. Yani orada bir şal var. Fakat ne olduğunu anlayamamışız. Belki bir atkı, belki örtü. Orada bir belirsizlik olduğu için nesnenin cinsini de bilmiyoruz. Bu durumda o nesneye Это(nötr çekim) işaret zamirini kullanıyoruz.

NOT: Rusça’da cevap her zaman soruya göre verilir.  Nesnenin cinsi belli olduğu zamanlarda soruya bakarak düşünmeden cevap verilebilir.


Şimdi  Это  işaret zamirinin çekimlerine bakalım :

‘Buradaki’ anlamında : Этот
– eril    Эта – dişil   Это -nötr    Эти -çoğul(bunlar)
     
        ‘Oradaki’ anlamında : Тот
– eril      Та - dişil     То - nötr    Те- çoğul
     
     Этот шарф ?  (Bu şal mı ?)  ф (fe) sessiz bir harf olduğu için, eril bir kelimedir.Bu nedenle Этот kullanılır.
     Нет, эта шапка. (Hayır, bu şapka.)   Bu kelimenin son harfi a. Bu nedenle dişil bir kelime. Эта kullanılır.

    Şimdi biraz kelime yazacağım. Ardından onlarla örnek cümleler kuracağım. Böylece konu daha anlaşılır olacaktır.
           здесь  - zdes – burada
               тут – tut – burada
              там –tam – orada
               где - gde – nerede
  

                 ж.р.(dişil cins)               м.р.(eril cins)               ср.р.(nötr cins)
Benim : мой   (moy)            моя   (maya)              моё   (mayo)  
Senin:  твой (tvoy)              твоя  (tvaya)              твоё(tvayo)
Onun:   его(yivo)              её (yiyo)                     его

                  Мой стол тут . à Benim masam burada. 
                  Твой стол там .   à Senin masan orada.
                   Его стол там. à Onun masası orada.
                   Моя сумка там. à Benim çantam orada.
                 Твоя ручка тут.  à Senin kalemin burada.
                 Её карандаш тут.  à Onun kalemi burada.



Rusça’da  ‘kimin’ diye sorulurken, nesneye göre sorulur:
         Чей  - çey- erkek
         Чьё   - çya- dişi
         Чья  - çyo- orta
         Чьи  -çiyi- çoğul


       Sahiplik zamirleri :
Ben    -  я –      Benim     - мой (erk) \ моя(dişi)
Sen     -ты –    senin      – твой \ твоя
 O -   он\она – onun       -  её\его 
Biz    -  мы –    bizim       наш\ наша
 Siz   -  вы –    sizin -       ваш \ваша 
Onlar-  они –    onların      -  их  (çoğul durumda cins yoktur)   


Kalın yazılan harflere dikkat:
  1. Это я. Это мой шкаф.   ( шкаф erkek cins olduğu için Мой kullanılmıştır.)
  2. Это Анна. Это её\его шкаф. (Onun derken её(dişi)\его(erk)  kullanımında nesneye göre çekilmez, kişiye göre çekilir. Nesnenin cinsi önemli değildir. )
  3. Это мы. Это твоё письмо.  (Письмо orta cins olduğu için  твоё  kullanılmıştır.)  Это твоя книга.
  1. Что это такое? (cansızlar için) Belirsizlik söz konusu olduğunda,  Bu nedir?
  2.  Кто это такой?   erkek cins – O kim?
           Кто это такая?   dişi cins
           Кто это такие?  Çoğul – Onlar kim?
           я не знаю что это такое. Bu nedir ben bilmiyorum.
           я не знаю кто это. Kim olduğunu bilmiyorum.
  1. - Кто это  ? O kim?
          + Это Иван Иванович – O İvan İvanoviç.
  1.   -Что  этo? Bu nedir?
+Это  дом - Bu ev.
  1.    -Где  дом? Ev nerede?
 + Дом  здесь\ тут  - Ev burada.  Дом  там .- Ev orada.

3 yorum:

  1. Bu sitenizde tanıtım çalışması yapmak istiyoruz. Detaylar için lütfen iletişime geçiniz. marketing@protranslate.net

    YanıtlaSil